Viêm âm đạo là một trong những bệnh phụ khoa thường gặp ở nhiều chị em phụ nữ. Tình trạng này gây ra các triệu chứng ngứa ngáy, nóng rát khó chịu, đặc biệt gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe tình dục và sinh sản.

Bệnh viêm âm đạo
Bệnh viêm âm đạo khiến bạn khó chịu và ảnh hưởng tới sức khỏe

Viêm âm đạo là bệnh gì?

Viêm âm đạo là tình trạng âm đạo bị viêm nhiễm dẫn đến tiết dịch, ngứa và đau. Nguyên nhân thường do sự mất cân bằng của vi khuẩn âm đạo hoặc bị nhiễm trùng. Ngoài ra, tình trạng giảm nồng độ estrogen sau mãn kinh cũng có thể gây ra viêm âm đạo. Các loại viêm âm đạo phổ biến nhất là:

  • Nhiễm khuẩn âm đạo: do mất cân bằng môi trường vi khuẩn thường trú của âm đạo dẫn đến sự phát triển quá mức của các loại vi khuẩn khác.
  • Nhiễm nấm: thường do nấm Candida albicans gây ra.
  • Trichomonasis: do ký sinh trùng gây ra và thường lây truyền qua quan hệ tình dục.

Viêm âm đạo cũng có thể để lại hậu quả lâu dài như hiếm muộn, viêm mãn tính, viêm cổ tử cung, thậm chí chuyển sang các bệnh lý ác tính.

Nguyên nhân gây viêm âm đạo

Nguyên nhân phụ thuộc vào loại viêm âm đạo, cụ thể:

  • Viêm âm đạo do vi khuẩn: là nguyên nhân phổ biến nhất của viêm âm đạo là do sự thay đổi của vi khuẩn bình thường được tìm thấy trong âm đạo, đến sự phát triển quá mức của một trong một số sinh vật khác. Thông thường, vi khuẩn thường được tìm thấy trong âm đạo (lactobacilli) nhiều hơn các vi khuẩn khác (anaerobes) trong âm đạo. Nếu vi khuẩn kỵ khí trở nên quá nhiều, chúng làm đảo lộn sự cân bằng, gây ra viêm âm đạo do vi khuẩn. Loại viêm âm đạo này dường như có liên quan đến quan hệ tình dục, đặc biệt là nếu bạn có nhiều bạn tình hoặc bạn tình mới nhưng nó cũng xảy ra ở những phụ nữ không hoạt động tình dục.
  • Nhiễm nấm men: điều này xảy ra khi có sự phát triển quá mức của một sinh vật nấm thường là Candida albicans nằm trong âm đạo. C. albicans cũng gây nhiễm trùng ở các khu vực ẩm ướt khác trên cơ thể , chẳng hạn như trong miệng (tưa miệng), nếp gấp da và giường móng tay. Nấm cũng có thể gây hăm tã. Nấm Candida albicans thường xuất hiện ở phụ nữ mang thai hoặc những người mắc bệnh tiểu đường. Ngoài ra, lạm dụng thuốc kháng sinh cũng khiến những vi khuẩn cộng sinh có ích trong âm đạo bị tiêu diệt, tạo điều kiện cho nấm Candida phát triển. Viêm âm đạo do nấm Candida ít lây qua đường tình dục nhưng nếu bệnh tái phát đi tái phát lại nhiều lần, bạn cũng nên kết hợp điều trị song song cho  bạn tình
  • Viêm âm đạo do Trichomonas: là nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục phổ biến này được gây ra bởi một loại ký sinh trùng đơn bào có tên là Trichomonas vagis. Sinh vật này lây lan trong quá trình quan hệ tình dục với người bị nhiễm trùng.
    Ở nam giới, sinh vật thường nhiễm vào đường tiết niệu, nhưng thường nó không gây ra triệu chứng. Ở phụ nữ, nhiễm trichomonas thường lây nhiễm vào âm đạo và có thể gây ra các triệu chứng. Nó cũng làm tăng nguy cơ phụ nữ mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác.
  • Viêm âm đạo không nhiễm trùng: thuốc xịt âm đạo, thụt rửa, xà phòng thơm, chất tẩy rửa có mùi thơm và các sản phẩm diệt tinh trùng có thể gây ra phản ứng dị ứng hoặc kích thích các mô âm hộ và âm đạo. Các vật lạ, như giấy lụa hoặc tampon bị lãng quên, trong âm đạo cũng có thể gây kích ứng các mô âm đạo.
  • Viêm âm đạo do thiểu dưỡng ở phụ nữ mãn kinh (teo âm đạo): giảm nồng độ estrogen sau khi mãn kinh hoặc phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng có thể làm cho niêm mạc âm đạo mỏng, đôi khi dẫn đến kích thích âm đạo, nóng rát và khô.
  • Viêm âm đạo do Lậu: Bệnh lậu là một trong những bệnh xã hội có tốc độ lây lan nhanh chóng. Vi khuẩn lậu có tên khoa học là Neisseria Gonorrhea hay song cầu trùng Gram có hình dạng như hạt cà phê. Lây lan nhanh chóng qua đường tình dục.

Những triệu chứng của bệnh

Tăng tiết dịch âm đạo bất thường

Để làm sạch và giữ cho môi trường âm đạo luôn ẩm ướt tự nhiên, cơ thể sẽ tiết lượng dịch âm đạo phù hợp. Nếu âm đạo khỏe mạnh, không có viêm nhiễm, dịch này có màu trắng trong như lòng trứng gà hoặc trắng đục nhẹ, có mùi tanh nhẹ và hơi dai. 

Nhưng khi bị viêm âm đạo, dịch âm đạo sẽ có những đặc điểm bất thường cả về màu sắc, mùi và số lượng. Lúc này, dịch tiết âm đạo được gọi là khí hư, đặc điểm khí hư sẽ phụ thuộc vào tác nhân gây viêm âm đạo.

Thường gặp nhất là khí hư có màu vàng, xanh hoặc xám, có mùi hôi và dính đặc, nguyên nhân gây viêm nhiễm là nấm hoặc vi khuẩn.

Ngứa âm đạo

Viêm âm đạo thường gây không ít khó chịu cho người bệnh, đặc biệt là cảm giác ngứa thường xuyên, có thể kèm hoặc không kèm theo đau rát. Nhất là trong các trường hợp tác nhân gây viêm âm đạo là nấm, tạp khuẩn, khuẩn lậu hay trùng roi,… 

Đa phần viêm âm đạo xảy ra ở phụ nữ đã từng quan hệ tình dục do những nấm này thường do lây nhiễm khi quan hệ với người bệnh.

Đau tức vùng bụng dưới, rối loạn đường tiểu

Phụ nữ bị viêm phần phụ cấp tính hoặc mãn tính đều có thể gặp phải tình trạng này. Đặc biệt là các đợt cấp tính, dấu hiệu đau tức vùng bụng dưới, xuất huyết âm đạo, tiểu rắt, tiểu buốt, sốt,… sẽ xuất hiện.

Thường nếu có những dấu hiệu này, bệnh đã tiến triển nặng và có thể gây viêm nhiễm lan rộng. Cần sớm đi thăm khám và điều trị, tránh biến chứng ảnh hưởng đến sức khỏe cũng như khả năng làm mẹ.

Đau rát khi quan hệ tình dục

Dịch tiết bôi trơn âm đạo có vai trò rất quan trọng để việc quan hệ trở nên dễ dàng hơn, song trong bệnh lý viêm âm đạo hoặc bệnh lý phụ khoa khác, sự mất cân bằng môi trường âm đạo thường xảy ra. Vì thế bạn dễ gặp phải triệu chứng đau rát, khó chịu ở vùng kín mỗi khi quan hệ.

Ra máu bất thường

Phụ nữ không trong thai kỳ sẽ có 3 – 5 ngày ra kinh nguyệt, tuy nhiên nếu kinh nguyệt kéo dài bất thường hoặc máu chảy ít không liên quan đến kỳ kinh nguyệt, đặc biệt máu đen kèm theo những cơn đau thì đây lại là vấn đề bất thường. Những tác nhân gây viêm âm đạo có thể đã tấn công mạnh mẽ, gây tổn thương các mô và dẫn đến chảy máu.

Ngoài ra, dấu hiệu này còn xuất hiện ở những bệnh nhân ung thư, tiêu biểu như ung thư cổ tử cung nên cần đặc biệt lưu ý.

Kinh nguyệt bất thường

Kinh nguyệt bình thường sẽ xuất hiện sau mỗi 28 – 32 ngày tùy từng người, nếu kinh nguyệt không đều, đây có thể là dấu hiệu của viêm âm đạo hoặc các bệnh lý nguy hiểm khác. Nếu đang gặp phải tình trạng này, phụ nữ không nên chủ quan mà nên sớm đi khám phụ khoa, kiểm tra viêm nhiễm cũng như các bệnh lý khác có thể gây nên.

Những đối tượng có nguy cơ

Có những yếu tố làm tăng nguy cơ tiến triển bệnh viêm nhiễm âm đạo, gồm:

  • Thay đổi nội tiết tố, thường diễn ra khi người phụ nữ mang thai, sử dụng thuốc tránh thai, bước vào giai đoạn tiền mãn kinh/mãn kinh, trải qua cuộc phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng… 
  • Sinh hoạt tình dục thường xuyên, đặc biệt là giao hợp với nhiều bạn tình, giao hợp không dùng bao cao su bảo vệ.
  • Đang bị một tình trạng nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục.
  • Sử dụng thuốc kháng sinh và steroid.
  • Sử dụng chất diệt tinh trùng để tránh thai.
  • Bệnh đái tháo đường.
  • Sử dụng các sản phẩm dành cho vùng kín như dung dịch vệ sinh phụ nữ, xịt âm đạo, chất khử mùi âm đạo… 
  • Thụt rửa âm đạo thường xuyên.
  • Mặc quần lót ẩm ướt hoặc bó sát.
  • Sử dụng dụng cụ tử cung (IUD) để ngừa thai.
Tùy theo nguyên nhân gây bênh viêm âm đạo mà bác sĩ áp dụng phương pháp khác nhau

Khi nào cần đi khám bác sĩ

Gặp bác sĩ nếu bạn phát triển khó chịu âm đạo bất thường, đặc biệt là:

  • Bạn có mùi âm đạo đặc biệt khó chịu, tiết dịch hoặc ngứa.
  • Bạn chưa bao giờ bị nhiễm trùng âm đạo. Gặp bác sĩ có thể thiết lập nguyên nhân và giúp bạn tìm hiểu để xác định các dấu hiệu và triệu chứng.
  • Bạn đã bị nhiễm trùng âm đạo trước đây.
  • Bạn đã có nhiều đối tác tình dục hoặc một đối tác mới gần đây. Bạn có thể bị nhiễm trùng lây qua đường tình dục. Một số bệnh nhiễm trùng lây qua đường tình dục có các dấu hiệu và triệu chứng tương tự như nhiễm trùng nấm men hoặc nhiễm khuẩn âm đạo.
  • Bạn đã hoàn thành một liệu trình thuốc chống nấm men không kê đơn và các triệu chứng của bạn vẫn tồn tại.
  • Bạn bị sốt, ớn lạnh hoặc đau vùng chậu.

Điều trị viêm âm đạo

Viêm nhiễm âm đạo là bệnh lý do nhiều loại sinh vật và điều kiện khách quan gây ra. Vì thế, mỗi loại viêm âm đạo sẽ có phương pháp điều trị khác nhau:

  • Viêm do vi khuẩn: Đối với loại viêm âm đạo này, bác sĩ sẽ kê đơn thuốc viên metronidazole dùng đường uống, gel metronidazole hoặc kem bôi clindamycin.
  • Nhiễm trùng nấm men: Bệnh thường được điều trị bằng thuốc bôi hoặc kem chống nấm không kê đơn, chẳng hạn như miconazole, clotrimazole, butoconazole hoặc tioconazole. Bác sĩ cũng có thể kê toa thuốc kháng nấm, chẳng hạn như fluconazole. 
  • Nhiễm trùng trichomonas: Thuốc được chỉ định là metronidazole hoặc tinidazole.
  • Viêm teo âm đạo: Estrogen – ở dạng kem, viên hoặc vòng đặt âm đạo – sẽ giúp cải thiện hiệu quả tình trạng này. 
  • Viêm không do nhiễm trùng: Để điều trị bạn cần xác định chính xác tác nhân gây kích ứng để tránh xa nó. Những tác nhân này có thể là dung dịch vệ sinh, bột giặt, nước xả vải, băng vệ sinh, tampon… 

Phòng ngừa viên nhiễm

Để phòng ngừa viêm âm đạo nói riêng và viêm nhiễm vùng kín nói chung, bạn cần thực hiện: 

  • Tránh tắm bồn, nhất là bồn nước nóng và bồn tạo sóng. Thay vì vậy, hãy tắm bằng vòi hoa sen.
  • Xả sạch xà phòng/sữa tắm khỏi vùng kín sau khi tắm. Không sử dụng xà phòng có tính tẩy rửa mạnh, chẳng hạn như xà phòng có tác dụng khử mùi hoặc kháng khuẩn, gel tắm tẩy tế bào chết dạng hạt… 
  • Luôn giữ vùng kín khô ráo để tránh kích ứng.
  • Lau từ trước ra sau sau khi đi vệ sinh: Việc làm này nhằm tránh lây lan vi khuẩn từ hậu môn vào âm đạo.
  • Đừng thụt rửa: Vùng kín của phụ nữ không cần biện pháp làm sạch ngoài việc tắm rửa hàng ngày. Việc thụt rửa nhiều lần chẳng những không có ích gì cho tình trạng nhiễm trùng âm đạo mà còn tiêu diệt các sinh vật có lợi cư trú trong âm đạo, đồng thời làm tăng nguy cơ viêm nhiễm vùng kín.
  • Sử dụng bao cao su: Cả bao cao su dành cho nam và nữ đều giúp bạn tránh bị nhiễm trùng lây lan khi quan hệ tình dục.
  • Mặc đồ lót bằng vải cotton: Nấm men phát triển rất mạnh trong môi trường ẩm ướt. Vải cotton thoáng mát, thấm hút tốt nên sẽ tạo ra môi trường thông thoáng cho vùng kín, hạn chế sự phát triển của nấm và vi khuẩn gây bệnh.