Gai cột sống lưng

Gai cột sống thắt lưng là hiện tượng vùng cột sống thắt lưng mọc ra những nhánh xương gây đau, hạn chế vận động. Bệnh cần được chẩn đoán và điều trị sớm tránh những biến chứng nguy hiểm xảy ra.

Gai cột sống lưng

Bị gai cột sống lưng là bệnh gì?

Gai cột sống thắt lưng là hiện tượng vùng cột sống thắt lưng (nằm ở giữa lồng xương sườn và xương chậu) mọc ra những nhánh xương (gai xương). Sự xuất hiện của các gai xương đốt sống này là kết quả của việc lắng đọng canxi tại các dây chằng, đốt sống hoặc do xương tự tu bổ sau những chấn thương, va chạm, sức ép lên cột sống.

Khi các khớp xương bị viêm, cơ thể sẽ thích ứng bằng cách mọc ra những nhánh xương (gai xương) bao quanh khớp xương sống. Mặc dù việc này giúp bảo vệ phần khớp xương nhưng lại là nguyên nhân tạo nên gai cột sống.

Gai cột sống lưng là một nguyên nhân đáng kể của chứng đau thắt lưng mãn tính. Trong khi hầu hết các trường hợp đau liên quan đến viêm khớp cột sống đều tự giới hạn, chỉ cần điều trị bảo tồn, thì đau lưng mãn tính do gai cột sống lưng lại gây ra chi phí chăm sóc sức khỏe đáng kể, nhất là gai cột sống thắt lưng ở người trẻ. Hơn thế nữa, đau thắt lưng hay gai cột sống lưng gây ra tàn tật và giảm chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. Số ca đau lưng tiếp tục gia tăng cùng với béo phì và tuổi thọ ngày càng tăng.

Nguyên nhân gây ra bệnh

Do sự phức tạp của độ cao bên trong của từng đốt sống và các cấu trúc xung quanh, việc xác định nguyên nhân gây gai cột sống thắt lưng có thể khó khăn. Trong khoảng 85% trường hợp, nguồn gốc của bệnh là không rõ.

Bệnh xảy ra do một số yếu tố sau:

  • Đứng hoặc ngồi quá lâu, khuân vác đồ vật nặng, cồng kềnh, nằm ngủ sai tư thế là những tác nhân tăng nguy cơ gai cột sống.
  • Khi tuổi tác càng cao, các cơ quan trong cơ thể sẽ dần bị thoái hóa, trong đó có cột sống. Điều này lý giải vì sao người cao tuổi là đối tượng dễ mắc bệnh gai cột sống cũng như các bệnh về xương khớp khác.
  • Bệnh gai cột sống thắt lưng có nguy cơ xảy ra với những người thừa cân, thường xuyên hút thuốc lá, uống rượu bia, sử dụng chất kích thích… 
  • Do các bệnh lý về cột sống khác như viêm cột sống dính khớp, lao cột sống hoặc viêm đốt sống đĩa đệm…

Dấu hiệu nhận biết bệnh

Đau cột sống thắt lưng là triệu chứng chính của bệnh. Tùy vào mức độ, mà người bệnh có thể đau liên tục hoặc thỉnh thoảng mới xuất hiện các cơn đau dữ dội. Triệu chứng đau thắt lưng thường có các tính chất như sau:

  • Cơn đau có thể tập trung ở giữa thắt lưng hoặc lan rộng xuống háng hoặc chân.
  • Cơn đau kéo dài liên tục đến 6 tuần.
  • Cơn đau sẽ tăng dần theo vận động của cơ thể như khom người, nhấc vật nặng, xoay cột sống hoặc giữ cơ thể ở một tư thế bất lợi như ngồi lâu, đứng lâu.

Các đợt thoái hóa khớp, hình thành gai cột sống theo thời gian sẽ gây ra nhiều biến chứng khi bệnh tiến triển nặng hơn. Thoái hóa cột sống có thể gây đau, suy giảm chức năng và tàn phế. Đồng thời, các gai cột sống thắt lưng về mặt bệnh lý có thể gây hẹp ống sống, thoát vị đĩa đệm, bệnh lý tủy, bệnh rễ, viêm thoái hoá đốt sống.

Phương pháp chẩn đoán bệnh

Một số phương pháp giúp chẩn đoán bệnh có thể kể đến như:

  • Chụp X-quang: Phương pháp giúp xác định vị trí của gai đốt sống, tình trạng và mức độ chấn thương ở xương.
  • Điện cơ đồ (EMG): Xác định mức độ chấn thương của dây thần kinh cột sống qua việc đo tốc độ thần kinh gửi tín hiệu điện về não hay các bộ phận cơ thể như tay, chân.
  • Chụp cộng hưởng từ MRI: Nhằm kiểm tra rễ dây thần kinh có bị chèn ép không và đĩa đệm có tổn thương hay không.
  • Chụp cắt lớp vi tính (CT scan): Giúp các bác sĩ nhận biết sự thay đổi trong cấu trúc của xương và mức độ chèn ép dây thần kinh thông qua những hình ảnh chi tiết.
  • Xét nghiệm máu: Nhằm loại trừ bệnh lý đau cột sống do nguyên nhân khác.
Liệu pháp xoa bóp, châm cứu được áp dụng trong điều trị bệnh

Điều trị gai cột sống lưng

Điều trị gai cột sống lưng bao gồm quản lý bảo tồn, can thiệp dược lý và thủ thuật xâm lấn. Các phương thức điều trị khác nhau sẽ được xác định bởi căn nguyên của bệnh, thời gian bệnh nhân bị đau, các triệu chứng thần kinh và các kết quả khám sức khỏe.

Điều trị tại nhà

Chườm nóng bề mặt, xoa bóp, châm cứu hoặc nắn chỉnh cột sống như là liệu pháp đầu tay được khuyến nghị.

Kỹ thuật trị liệu truyền thống có lợi nhất cho gai cột sống thắt lưng ở người trẻ là liệu pháp tập thể dục. Cụ thể, các bài tập kéo dãn cột sống sẽ mang lại lợi ích đáng kể nhất trong việc tăng mật độ khoáng của xương cột sống thắt lưng.

  • Các bài vận động dựa trên uốn dẻo cột sống để giải quyết sự ổn định thắt lưng và chứng hẹp ống sống bên cạnh chương trình tập thể dục tại nhà là một lựa chọn hiệu quả cao ở người bệnh.
  • Các bài tập thể dục nhịp điệu, tập tạ và tập sức bền đều cho thấy mật độ khoáng xương cột sống thắt lưng tăng lên ở phụ nữ sau mãn kinh.
  • Yoga cũng đã được chứng minh là một phương pháp điều trị hiệu quả đối với chứng đau thắt lưng mãn tính.

Chế độ ăn uống và bổ sung dinh dưỡng cũng đóng một vai trò trong việc kiểm soát viêm xương khớp và gai cột sống thắt lưng nên được kết hợp với liệu pháp tập thể dục.

Quản lý cân nặng là điều tối quan trọng để hạn chế đau lưng do gai cột sống thắt lưng.

Dùng thuốc điều trị bệnh

Acetaminophen là phương pháp điều trị đầu tay cho chứng đau thắt lưng cả cấp tính và mạn tính. Bên cạnh đó, thuốc giảm đau không steroid (NSAID) cũng cho tác động nhỏ đến trung bình đối với cơn đau do gai cột sống lưng.

Nếu không hiệu quả với hai thuốc trên, tramadol hoặc duloxetine là liệu pháp thứ hai.

Thuốc giãn cơ xương là phương pháp điều trị hỗ trợ song song cho chứng đau thắt lưng cấp tính và bán cấp tính cùng các thuốc trên.

Bệnh nhân bị gai cột sống lưng gây đau thắt lưng mãn tính cũng nên được kiểm tra chứng trầm cảm và điều trị thích hợp bằng liệu pháp hành vi nhận thức hoặc thuốc chống trầm cảm.

Ngoài ra, một số nghiên cứu cho thấy prostaglandin, gabapentin và vitamin B1 giúp cải thiện cơn đau và khoảng cách đi bộ của bệnh nhân bị gai cột sống lưng so với các loại thuốc khác và giả dược.

Cách thức can thiệp điều trị khác khác

Liệu pháp kéo, kích thích dây thần kinh điện qua da (đơn vị TENS) và kỹ thuật xoa bóp là những lựa chọn điều trị bổ trợ hiệu quả.

Các kỹ thuật xâm lấn trong điều trị gai cột sống thắt lưng khác bao gồm tiêm thuốc vào khớp, tiêm ngoài màng cứng, châm cứu, cắt rễ dây thần kinh và can thiệp phẫu thuật. Một số nghiên cứu cho thấy rằng tiêm ngoài màng cứng đem đến những cải thiện ngắn hạn về cơn đau và chất lượng cuộc sống trong tối đa hai tuần.

Can thiệp phẫu thuật được dành riêng cho các bệnh lý cấu trúc gai cột sống thắt lưng có thể xác định rõ ràng và thích hợp với các triệu chứng thần kinh thứ phát sau chèn ép tủy sống hoặc rễ thần kinh, hoặc khi can thiệp không phẫu thuật đã thất bại. Theo đó, can thiệp phẫu thuật được khuyến khích cho hội chứng Equina Cauda, hẹp ống sống với các khiếm khuyết thần kinh tiến triển hoặc trầm trọng.

Để điều trị các đơn đau nhức do gai cột sống thắt lưng gây ra hiệu quả, người bệnh nên thăm khám sớm và lựa chọn đúng phương pháp điều trị. Kết hợp với đó là cần từ bỏ những thói quen xấu, gây hại cho sức khỏe và thay đổi sang một lối sống khoa học với những bữa ăn đầy đủ chất dinh dưỡng.

Add comment