Viêm khớp dạng thấp: nguyên nhân và cách điều trị

Viêm khớp dạng thấp là một chứng rối loạn tự miễn, bệnh có thể xảy ra ở các khớp trên cơ thể như khớp tay, khớp gối, khớp bàn chân… khiến người bệnh gặp nhiều hạn chế trong sinh hoạt hàng ngày.

Viêm khớp dạng thấp là bệnh gì?

Viêm khớp dạng thấp là một bệnh lý khớp viêm mạn tính với cơ chế tự miễn dịch, điều đó có nghĩa là hệ thống miễn dịch tấn công nhầm vào các tế bào khỏe mạnh trong cơ thể gây viêm (sưng, đau). Đặc điểm lâm sàng là điển hình là viêm nhiều khớp, thường là khớp ở bàn tay, khớp cổ tay, khớp gối đối xứng 2 bên kèm theo cứng khớp buổi sáng và sự có mặt của yếu tổ dạng thấp trong máu.

Bệnh gây tổn thương chủ yếu ở màng hoạt dịch khớp, tổn thương này có thể kéo dài gây viêm mạn tính, xen kẽ các đợt cấp tính và có thể dẫn đến biến dạng khớp, hủy khớp. Viêm khớp dạng thấp không chỉ phá hủy làm tổn thương đến hệ khớp của còn thể mà có thể làm tổn thương đến cả hệ thống cơ thể bao gồm da, mắt, phổi, tim và mạch máu.

Bệnh thường gặp ở độ tuổi từ 20 – 40, đặc biệt ở phụ nữ mang thai chiếm tỷ lệ cao hơn 2 – 3 lần so với nam giới. Trong khoảng 6 năm đầu bệnh tiến triển rất nhanh. Thông thường trong 10 năm, khớp sẽ bị một số tổn thương vĩnh viễn.

Giai đoạn của bệnh

Giai đoạn 1: Viêm màng trên khớp khiến khớp bị sưng đau. Lúc này các tế bào miễn dịch đi đến vùng bị viêm khiến lượng tế bào trong dịch khớp tăng lên.
Giai đoạn 2: Mô xương phát triển, chiếm lấy không gian trong khoang khớp và trên sụn rồi phá hủy sụn khớp. Điều này dẫn đến các khớp bị thu nhỏ lại vì đã mất sụn, tuy nhiên ở giai đoạn này chưa xuất hiện dị dạng khớp.
Giai đoạn 3: Viêm khớp dạng thấp bắt đầu nặng hơn, xương dưới sụn lộ ra khiến người bệnh đau nhức, không vận động được, khớp cứng vào buổi sáng và dẫn đến các dị dạng như teo cơ, hoặc các nốt sẩn.
Giai đoạn 4: Đây là giai đoạn nặng nhất của bệnh. Vào thời điểm này, phần khớp bị tổn thương không còn viêm nữa mà hình thành nên mô xơ và xương chùng, khiến người bệnh không thể cử động được.

Nguyên nhân gây bệnh

Viêm khớp dạng thấp xảy ra khi hệ thống miễn dịch bị tấn công synovium – lớp màng của màng bao quanh khớp dẫn đến viêm kết quả làm dày synovium, cuối cùng có thể phá hủy sụn và xương trong khớp. Ngoài ra các gân và dây chằng giữ các khớp với nhau cũng bị giãn và suy yếu khiến cho khớp bị biến dạng và mất tính liên kết.

Nguyên nhân viêm khớp dạng thấp đến nay vẫn chưa rõ ràng, thế nhưng có một số yếu tố có khả năng làm tăng nguy cơ mắc bệnh là:

Di truyền: Nếu người thân trong nhà bị viêm đa khớp dạng thấp thì bạn cũng có thể mắc phải căn bệnh này.
Tuổi tác: Viêm khớp dạng thấp có khả năng xảy ra ở bất kỳ độ tuổi nào, đặc biệt là độ tuổi trung niên.
Hút thuốc lá: Thuốc lá có thể làm bệnh viêm đa khớp dạng thấp phát triển tồi tệ hơn.

Những triệu chứng của bệnh

Các triệu chứng viêm khớp dạng thấp từ nhẹ đến nặng gồm:

Khớp sưng đau, người mệt mỏi, sốt.
Viêm khớp gia tăng và lan ra các mô.
Mô xương xuất hiện, sụn khớp bị phá hủy.
Khớp sưng cứng nhiều hơn, khó khăn khi cử động.
Mất chức năng của khớp, xuất hiện biến dạng.

Biến chứng của bệnh viêm khớp dạng thấp

Nếu không được can thiệp kịp thời, người bệnh sẽ gặp tình trạng:

Loãng xương: Bản thân bệnh lý nguy hiểm này, cùng với một số loại thuốc được sử dụng để điều trị bệnh, có thể làm tăng nguy cơ loãng xương – tình trạng suy yếu xương và khiến xương trở nên giòn, dễ gãy.
Hình thành những khối mô cứng xung quanh các khu vực khớp chịu áp lực lớn, chẳng hạn như khuỷu tay. Không chỉ vậy, những nốt này còn có thể hình thành ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể, kể cả phổi.
Khô mắt và miệng: Bệnh nhân có nhiều khả năng mắc hội chứng Sjogren – rối loạn làm giảm độ ẩm trong mắt và miệng.
Nhiễm trùng: Bản thân bệnh này và nhiều loại thuốc được sử dụng trong điều trị có thể làm suy giảm hệ thống miễn dịch, tăng nguy cơ nhiễm trùng.
Thành phần cơ thể bất thường: Tỷ lệ mỡ so với cơ thường cao hơn ở bệnh nhân viêm khớp dạng thấp, ngay cả khi người đó có chỉ số khối cơ thể (BMI) bình thường.
Hội chứng ống cổ tay: Nếu tình trạng viêm tác động lên cổ tay có thể chèn ép dây thần kinh ở bàn tay và ngón tay gây ra hội chứng ống cổ tay.
Bệnh tim mạch: Bệnh làm tăng nguy cơ bị xơ cứng và tắc nghẽn các động mạch cũng như viêm túi bao quanh tim.
Bệnh phổi: Những người mắc bệnh RA có nguy cơ bị viêm và sẹo mô phổi, tiến triển đến khó thở.
Ung thư hạch: Người bệnh RA có khả năng cao bị ung thư hạch – một nhóm ung thư máu phát triển trong hệ thống bạch huyết.

Phương pháp điều trị bệnh

Viêm khớp dạng thấp là một bệnh tiến triển mạn tính và hiện nay vẫn chưa có một phương pháp đặc hiệu để chữa khỏi. Số liệu thống kê cho thấy, khoảng 40% trường hợp gặp các biến chứng mất chức năng khớp dẫn đến tàn tật và có khoảng 10% người bệnh tự cảm thấy tình trạng được cải thiện. Bệnh có những cơn đau cấp tính, bùng phát xen kẽ thời gian khỏi bệnh, nhưng vẫn diễn tiến một cách âm thầm.

Tuy viêm khớp dạng thấp vẫn chưa thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng việc điều trị và hỗ trợ sớm sẽ làm giảm nguy cơ tổn thương khớp, hạn chế tác động của tình trạng viêm khớp.

Điều trị viêm khớp dạng thấp thường được chia thành các phương pháp chính: Điều trị bằng thuốc, điều trị hỗ trợ và phẫu thuật.

Điều trị bằng thuốc
Thuốc chống thấp khớp tác dụng chậm (DMARD)

Nếu đã được chẩn đoán mắc bệnh, bác sĩ thường sẽ chỉ định dùng DMARD ở quá trình điều trị ban đầu. Những loại thuốc này giúp làm dịu các triệu chứng và kiềm chế tốc độ phát triển bệnh, cụ thể như: Methotrexate, Leflunomide, Hydroxychloroquine, Sulfasalazine…

Điều trị nội khoa

Thuốc sinh học

Phương pháp điều trị bằng thuốc sinh học, như các thuốc kháng IL-6 hay kháng TNF- alpha, là một hình thức điều trị mới cho bệnh viêm khớp dạng thấp. Chúng được dùng kết hợp với các loại DMARD khác hoặc dùng riêng khi các loại thuốc DMARD không phát huy tác dụng. Thuốc sinh học được sử dụng theo đường tiêm.

Thuốc ức chế JAK

Thuốc ức chế JAK là một loại thuốc mới, dùng để chữa cho bệnh nhân ở độ tuổi trưởng thành, tình trạng bệnh ở thể trung bình đến nặng và đã từng điều trị thất bại với Methotrexat. Vai trò của thuốc là ức chế hoạt động của các enzyme trong quá trình truyền tín hiệu, cắt đứt nguồn giải phóng các cytokin tiền viêm gây viêm khớp. Các thuốc đại diện cho nhóm này là Tofacitinib, Baricitinib…

Thuốc giảm đau

Ngoài các loại thuốc được sử dụng để kiểm soát sự tiến triển của bệnh, bác sĩ cũng có thể cần dùng một số loại thuốc đặc biệt để giúp giảm đau. Những loại thuốc này không có khả năng điều trị chứng viêm ở khớp, nhưng chúng sẽ giúp người bệnh dễ chịu hơn trong khi chờ các bác sĩ chuyên khoa hoặc khi có các cơn đau bùng phát.

Thuốc chống viêm không steroid (NSAID)

Ngoài ra, bác sĩ có thể kê đơn thuốc chống viêm không steroid (NSAID) như Ibuprofen, Naproxen hoặc Diclofenac, Celecoxib hoặc Etoricoxib… Những loại thuốc này có thể giúp giảm đau, chống viêm ở khớp, chứ không có khả năng ngăn bệnh tiến triển.

Thuốc Steroid

Steroid là loại thuốc mạnh có thể giúp giảm đau, giảm cứng khớp và chống viêm. Loại thuốc này thường dùng qua dạng viên uống. Chúng thường được sử dụng để giảm đau trong thời gian ngắn, vì nếu dùng lâu dài có thể có các tác dụng phụ nghiêm trọng như: tăng cân, loãng xương, dễ xuất huyết dưới da, yếu cơ…

Điều trị hỗ trợ

Ngoài điều trị bằng thuốc, bác sĩ cũng có thể chỉ định người bệnh thực hiện các biện pháp hỗ trợ dưới đây. Cụ thể như:

Vật lý trị liệu

Thông qua các bài tập, chuyên gia vật lý trị liệu sẽ giúp người bệnh cải thiện thể lực, tăng cường sức mạnh của cơ bắp, đồng thời làm cho các khớp trở nên linh hoạt hơn.

Các kỹ thuật viên vật lý trị liệu cũng có thể giúp bạn giảm đau bằng cách chườm nóng hoặc chườm lạnh, kích thích thần kinh bằng xung điện qua da (TENS).

Dụng cụ hỗ trợ

Trường hợp bệnh nhân gặp khó khăn với các công việc hàng ngày, liệu pháp sử dụng dụng cụ hỗ trợ sẽ được áp dụng. Bác sĩ sẽ đưa ra lời khuyên về cách vận động, đeo nẹp, mang giá đỡ, dùng đế lót giày… để giúp bạn bảo vệ khớp, cả khi ở nhà hay tại nơi làm việc.

Liệu pháp bổ sung

Nhiều người bị viêm khớp dạng thấp có thể được chỉ định châm cứu, massage… để tăng cường lưu thông máu, giúp các khớp dẻo dai hơn.

Xây dựng chế độ dinh dưỡng hợp lý

Hiện tại không có bằng chứng chắc chắn nào về việc thực phẩm có thể chữa trị hay khiến cho tình trạng bệnh trở nên trầm trọng hơn. Tuy nhiên, việc xây dựng một chế độ dinh dưỡng cân bằng, lành mạnh với rau, trái cây, các loại đậu, hạt, ngũ cốc, cá và chất béo không bão hòa… có ích cho sức khỏe tổng thể nói chung và cơ xương khớp nói riêng.

Nhiều nghiên cứu cho rằng, bổ sung canxi và vitamin D giúp ngăn ngừa loãng xương, nếu bạn đang dùng thuốc steroid và bổ sung axit folic có thể hạn chế một số tác dụng phụ của thuốc Methotrexate. Việc bổ sung dầu cá cũng có thể giúp giảm đau và cứng khớp do viêm khớp dạng thấp.

Phẫu thuật

Liên quan đến băn khoăn Viêm khớp dạng thấp có chữa được không, các chuyên gia cho rằng, một số trường hợp dù đã dùng thuốc kèm với các biện pháp hỗ trợ nhưng khớp của người bệnh vẫn bị tổn thương. Trong trường hợp này, phương án phẫu thuật có thể được đề ra để giúp phục hồi khả năng sử dụng khớp. Phẫu thuật cũng có thể được khuyến nghị giúp giảm đau hoặc sửa chữa các dị tật, bao gồm:

Phẫu thuật ngón tay, bàn tay và cổ tay

Có nhiều loại phẫu thuật khác nhau để điều chỉnh các vấn đề về khớp ở bàn tay như giải phóng ống cổ tay, giải phóng gân ở ngón tay để điều trị chứng uốn cong bất thường, loại bỏ mô bị viêm ở các khớp ngón tay.

Nội soi khớp

Đây là một thủ tục để loại bỏ các mô khớp bị viêm. Trong quá trình nội soi khớp, một ống nhỏ có gắn đèn và máy nội soi khớp được đưa vào khớp thông qua một vết cắt nhỏ để bác sĩ phẫu thuật thao tác ở khớp bị tổn thương. Với phương pháp phẫu thuật can thiệp ít xâm lấn này, bạn thường không phải nằm viện lâu và chỉ cần nghỉ ngơi trong vài ngày là có thể sinh hoạt lại như bình thường.

Thay khớp

Một số người bị viêm khớp dạng thấp cần phẫu thuật để thay thế một phần hoặc toàn bộ khớp, chẳng hạn như khớp háng, khớp gối hoặc khớp vai. Trước đây, thay khớp háng là một cuộc đại phẫu kéo dài và người bệnh cần phải nằm viện nhiều ngày và cần đến vài tháng tập vật lý trị liệu để phục hồi chức năng.

Phòng bệnh viêm khớp dạng thấp

Để ngăn ngừa bệnh viêm đa khớp dạng thấp, bạn nên lưu ý một số điều sau:

Giữ tư thế đúng như không đứng hoặc ngồi quá lâu, giữ thẳng lưng.
Không thực hiện những hành động gây hại đến khớp như bẻ khớp ngón tay,…
Không nên cử động cổ tay mà khiến cho bàn tay bị lệch qua một bên.
Thường xuyên massage các khớp.
Rèn luyện cơ thể, duy trì cân nặng ổn định.
Ăn uống đủ chất (canxi, vitamin D), hạn chế bia rượu/thuốc lá và tránh căng thẳng/luyện tập quá mức.

Viêm khớp dạng thấp là một căn bệnh nguy hiểm, không thể chữa khỏi hoàn toàn và cần điều trị càng sớm càng tốt để hạn chế các tổn thương và biến dạng cơ thể tiến triển nghiêm trọng hơn. Nếu bạn nhận thấy có vấn đề về các khớp thì nên nhanh chóng đi khám bác sĩ nhé.